پس از پایان جنگ تحمیلی با استفاده از تجارب ارزشمند بدست آمده در نبردهای فراوان و نابرابر با نیروهای پرتعداد زرهی عراق، ساخت نمونه‌های بومی از موشک‌های ضد زره در دسترس، آغاز شد.

ساخت موشک تاو در سالهای دفاع مقدس کلید خورده بود و با توجه به تعداد زیاد پرتابگرهای آن و کاراریی بالا‌تر، بیشتر مورد توجه قرار داشت. نمونه بومی آن «توفان» نامیده شد که در برخی مشخصه‌ها تفاوت‌های اندکی با نمونه اصلی داشت. از آن جمله باید به سرجنگی ۳. ۶ کیلوگرمی، جرم ۱۸. ۵ کیلوگرم، میزان نفوذ ۵۵۰ میلیم‌تر و برد ۷۰ تا ۳۸۵۰ متر و سرعت بیشینه ۳۱۰ متر بر ثانیه‌ای آن اشاره کرد. روش هدایت، پرتابگر و شکل ظاهری توفان صرف نظر از تفاوتهای اندک در ابعاد، مشابه موشک تاو است.

با توجه به استفاده تانک‌های جدید از زره‌های واکنشی (ERA)، ‌ نسل دوم توفان، با سرجنگی دو مرحله‌ای ساخته شد. توفان-۲ به دلیل بهره گیری از یک می‌له نفوذگر، ۱۴۵ سانتی‌متر طول دارد. جرم آن ۱۹. ۱ کیلوگرم، جرم سرجنگی ۴. ۱ کیلوگرم، و میزان نفوذ آن ۷۶۰ میلیم‌تر است که ۳۸. ۲٪ درصد رشد را نشان می‌دهد. سایر مشخصات این نمونه مانند نسل اول است. خصوصاً احتمال اصابت هر دو نسل توفان، ۹۵ درصد عنوان شده است. این موشک‌ها قابلیت بکارگیری در شب را با برد کمتر دارند.

نسل‌های مختلف توفان؛ توفان-۱ در وسط و توفان-۲ سمت چپ تصویر

پس از ساخت نسل‌های ۳ و ۴ توفان که ظاهراً به تولید انبوه نرسیدند، موشک توفان-۵ به عنوان توسعه یافته‌ترین نمونه این خانواده طراحی و ساخته شد که تصاویر آن نشان دهنده تفاوت‌های محسوسی حتی نسبت به آخرین نمونه‌های خارجی تاو است. این موشک بر خلاف نسل‌های قبلی از روش هدایت پیشرفته با استفاده از پرتو لیزر برخوردار است که ضمن حفظ آن از آسیب پذیری در برابر جنگ الکترونیک دشمن، دقت بسیار بالایی نیز به آن می‌دهد. این موشک دارای سر جنگی دو مرحله و یک می‌له نفوذگر جمع شونده جدید نیز هست. میزان نفوذ این موشک در زره بیش از نسل‌های قبلی عنوان شده است.
 

توفان-۵

توفان-۵ قابلیت پرتاب از پرتابگرهای اصلاح شده تاو/توفان را دارد و در نتیجه برای پرتابگرهای موجود زمینی مناسب است. بخش هدفگیری و هدایت سامانه پرتابگر این موشک متناسب با تغییرات آن بهسازی شده و به ادوات «هدایت نیمه خودکار سوار بر پرتو لیزر» مجهز شده است.

پرتابگر موشک توفان-۵

مقایسه تصاویر نشان می‌دهد هر چند بدنه توفان-۵ کشیده‌تر است اما از سامانه پیشران مشابه نسل‌های قبلی بهره می‌برد. یک مجموعه چهارتایی بالک صلیبی شکل نیز در این نسل اضافه شده است.

توفان-۵ در مراحل مونتاژ

موشک مالیوتکا، با سرعت ۱۲۰ متر بر ثانیه

موشک مالیوتکا نیز پس از جنگ در کشور با‌‌ همان نام ساخته شد اما با توجه به رشد فناوری‌های کشور سه نمونه بهسازی شده از آن معرفی شده است؛ آی-رعد (I-raad)، رعد-تی و آی-رعد-تی. مجموع جرم موشک و سامانه هدایت آن امکان حمل و بکارگیری توسط دو نفر ایجاد می‌کند. این نوع موشک به صورت استاندارد روی نفربرهای زرهی بی-ام-پی-۱ نیز قابل استفاده است.

رعد-تی نمونه‌ای از موشک رعد/مالیوتکا بود که با استفاده از سر جنگی دو مرحله‌ای، توانایی نفوذ به بیش از ۴۰۰ میلیمتر زره‌های واکنش دهنده را بدست آورده اما سامانه هدایت و هدفگیری آن مشابه قبل بود. سرعت این موشک ۱۲۰ متر بر ثانیه و برد آن بین ۴۰۰ تا ۳۰۰۰ متر است.

موشک آی-رعد

نوع آی-رعد، دارای سرجنگی معمولی و توانایی نفوذ در ۵۰۰ میلیم‌تر زره فولادی را دارد. این موشک نسبت نوع پایه رعد/مالیوتکا از هدایت بهتر نیمه خودکار مشابه تاو/توفان برخوردار شد که استفاده راحت‌تر و شلیک‌های دقیق تری را ممکن ساخت. برد، سرعت و قطر بدنه این نمونه مشابه قبل است.

سامانه آی-رعد-تی

کامل‌ترین نمونه موشک این خانواده آی-رعد-تی است که ارتقاءهای سامانه‌ای نوع آی-رعد را به همراه موشک رعد-تی به کار گرفته و درنتیجه مشخصات عملکردی موشک آن مشابه این نمونه است از جمله جرم ۱۱. ۷۸ کیلوگرمی موشک. جرم سامانه هدایت نیز کمتر از ۲۳ کیلوگرم است.

با توجه به ارزش موشک‌های دوش پرتاب برای واحدهای پرتحرک زمینی موشک صاعقه بر مبنای موشک دراگون ساخته شد. نوع نفوذگر آن نیز با نام صاعقه-۲ برای مواجه به زره‌های واکنش دهنده ارائه شد.

صاعقه، با احتمال اثابت ۹۰ درصدی به هدف

صاعقه به عنوان یک موشک سبک ضد زره به همراه پرتابگر خود، تنها ۱۴. ۵ کیلوگرم جرم دارد. روش هدایت آن نیمه خودکار فرمان به خط دید، برد آن ۶۵ تا ۱۰۰۰ م‌تر، جرم سر جنگی ۳. ۱ کیلوگرم، جرم خود موشک ۶. ۱ کیلوگرم، سرعت خروج آن از پرتابگر ۷۶ متر بر ثانیه، بیشینه سرعت آن ۱۰۰ متر بر ثانیه و میزان نفوذ آن در زره تا ۵۰۰ میلیم‌تر است. احتمال اصابت صاعقه به هدف ۹۰ درصد عنوان شده است.

 صاعقه و صاعقه-۲

صاعقه-۲ دارای یک می‌له نفوذگر برای کمک به غلبه بر زره‌های انفجاری دو مرحله‌ای است که جرم آن را به ۷. ۴ کیلوگرم و میزان نفوذ آن را در این نوع زره به ۶۵۰ میلیم‌تر رسانده است. بیشینه سرعت این نمونه به ۹۲ متر بر ثانیه کاهش یافته اما سایر مشخصات آن مشابه نسل قبلی خود است.

توسن، قابلیت انهدام اهداف هوایی پروازی در ارتفاع پائین و اهداف دریایی

توسن، موشکی با قابلیت‌های متنوع است که قابلیت انهدام زره‌های واکنشی، استحکامات بتنی، اهداف هوایی پروازی در ارتفاع پائین و اهداف دریایی را دارد. هدایت این موشک نیز نیمه خودکار فرمان به خط دید است و کاربر طی پرواز موشک تنها باید نشانه موجود در دوربین را روی هدف نگه دارد. سر جنگی دو مرحله‌ای، جرم نچندان زیاد موشک و پرتابگر، قابلیت بکارگیری از پرتابگرهای زمینی ویا نصب شده روی خودروهای زرهی، ارتفاع کم پرتابگر در هنگام استقرار روی زمین و آماده سازی سریع پرتابگر برای شلیک از ویژگی‌های این سامانه است.

موشک توسن

موشک توسن ۲۶. ۵ کیلوگرم جرم دارد که ۳. ۲ کیلوگرم از آن مربوطه به سرجنگی است. برد آن بین ۷۰ تا ۴۰۰۰ م‌تر، بیشینه سرعت آن به کمک پیشران سوخت جامدش ۲۰۰ متر بر ثانیه، احتمال اصابت آن به هدف ۹۵٪ و میزان نفوذ آن در عمق زره تا ۶۷۰ میلیم‌تر است. برد این موشک در شب به ۲۵۰۰ متر می‌رسد.

این موشک در ایران علاوه بر استفاده با پرتابگر ثابت زمینی روی ادواتی از جمله خودروهای راهکنشی (تاکتیکی) سفیر و نفربرهای براق و بی-ام-پی-۲ نصب شده است. هدایت این موشک نیز نیمه خودکار و سیمی و کنترل آن از طریق بالک‌های دماغه است.

پرتابگر توسن

ساختار پرتابگر موشک توسن به گونه‌ای است که کاربر در ارتفاع پایین‌تر از لوله حاوی موشک قرار می‌گیرد در نتیجه اولاً از آتش پیشران سوخت جامد آن تا حدودی در امان مانده و همچنین امکان مخفی شدن در عوارض طبیعی یا مصنوعی برای امنیت بیشتر از آتش دشمن را دارد.

تندر، با قابلیت هدف قرار دادن اهداف ثابت و متحرک

دیگر موشک ضد زره ایران، تندر نام دارد که مخصوص استفاده در تانک‌های تی-۷۲ است. این موشک که از لوله کالیبر ۱۲۵ میلیمتری توپ این تانک شلیک می‌شود قابلیت هدف قرار دادن اهداف ثابت و متحرک از جمله اهداف هوایی سرعت پائین را دارد.

نمونه آموزشی (بدنه شفاف) موشک تندر

هدایت این موشک از نوع نیمه خودکار فرمان به خط دید سوار بر پرتو لیزر است. در این روش موشک اصطلاحاً کور است وتوانایی دیدن هدف را ندارد بلکه با استفاده از حساسه‌ای که در قسمتهای عقبی بدنه آن نظیر دم قرار داده شده پرتو باریک لیزر تابیده شده از پرتابگر را یافته و رایانه کنترل پرواز سعی می‌کند تا موشک را در مرکز این پرتو قرار دهد. این فرایند تا رسیدن موشک به هدف ادامه می‌یابد.

جرم موشک تندر ۱۷. ۲ کیلوگرم بوده که ۳. ۵ کیلوگرم آن مربوط به سرجنگی دو مرحله‌ای آن است. عمق نفوذ آن در زره تا ۷۰۰ میلیم‌تر، برد آن ۱۰۰ تا ۴۰۰۰ م‌تر، بیشینه سرعت آن ۳۷۰ و سرعت متوسط آن ۳۱۰ متر بر ثانیه است. با استفاده از این موشک توانایی تانک‌های تی-۷۲ در مقابله با اهداف زرهی متحرک و بالگرد‌ها بسیار افزایش یافته است.

دهلاویه، با قابلیت برد موثر بین ۱۰۰ الی ۵۵۰۰ متر

هر چند مقامات دفاعی کشور مشخصات زیادی از این موشک را ذکر نکردند اما توصیفات کلی عنوان شده برای این موشک، جلوه‌هایی از توانمندی آن را مشخص می‌کند.

این موشک با استفاده از بالک‌های نصب شده در دماغه آن کنترل (راهبری) شده و بالک‌های عقبی آن نقض پایدارساز را دارند. تمامی این بالک‌ها در داخل لوله پرتاب به شکل جمع شده قرار گرفته و پس از پرتاب باز می‌شوند.

موشک ضد زره «دهلاویه» یکی از جدید‌ترین دستاوردهای اعلام شده دفاعی ایران در بخش سلاح‌های ضد زره محسوب می‌شود که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی‌های مسلح ساخته شده و در تیر ماه سال ۱۳۹۱ رونمایی شد.

دهلاویه برد موثری بین ۱۰۰ الی ۵۵۰۰ متر دارد. این برد، این موشک را از برد عملیاتی تمام توپ‌های نصب شده بر روی تانک‌های عملیاتی حال حاضر در جهان خارج می‌کند. در بحث هدایت نیز این موشک از سیستم هدایتی لیزری نیمه خودکار، فرمان به خط و موج سواری لیزری دید بهره می‌برد. در این روش کاربر مورد نظر پرتویی از لیزر را به سمت هدف تابانده و تا لحظه برخورد باید تابش لیزر را بر روی هدف حفظ کند.

از نکات مثبت این سامانه هدایتی این است که در لحظات اولیه لزومی بر تاباندن یک لیزر نیرومند به هدف که ممکن است باعث فعال شدن سامانه‌های دفاع متقابل زره پوش شود، نیست و موشک مورد نظر نیز صرفا بر روی موج لیزری که از پشت و از سمت لانچر با آن در ارتباط است حرکت کرده و به نسبت بسیاری از اقدامات متقابل ایمن است.

وزن سر جنگی این موشک ۶. ۸ کیلوگرم بوده و از نوع دو مرحله‌ای است و توان نفوذ در ۱۰۰۰ الی ۱۲۰۰ میلی متر زره را دارد که البته این میزان مربوط به بعد از عبور از زره‌های واکنش گر است. وجود سر جنگی دو مرحله‌ای یکی از توانایی‌های مناسب این موشک برای مقابله با تانک‌ها و یا زره پوش‌های مجهز به زره‌های چند لایه است. سر جنگی مرحله اول وظیفه نابودی لایه‌های اولیه مثل زره‌های واکنشگر را داشته و مرحله دوم نیز به داخل هدف نفوذ کرده و آن را نابود می‌کند.

سرعت این موشک در حدود ۲۵۰ متر بر ثانیه بوده و مدت زمان پرواز آن در بیشینه برد در حدود ۲۲ ثانیه است. وزن موشک و پرتابگر آن بر روی هم ۲۷ کیلوگرم است. هر موشک در پرتابگرهای استوانه‌ای شکل یک بار مصرف قرار گرفته است که نیروهای پیاده توان حمل آن را دارند. معمولا تیم‌های ضد زره کورنت از ۲ یا ۳ نفر تشکیل می‌شوند. مدت زمان بارگذاری هر موشک بر روی لانچر در حدود ۳۰ ثانیه و در هر دقیقه می‌توان یک یا دو تیر موشک را شلیک کرد. این موشک در دمای منفی ۲۰ الی مثبت ۶۰ درجه سانتی گراد توان فعالیت دارد.

نگاهی به میزان نفوذ موشک‌های ضد زره قبلی ایران و مقایسه آن با تخمین صورت گرفته برای دهلاویه نشان دهنده یک جهش حدوداً ۵۸ درصدی نسبت به بیشترین میزان نسل‌های قبلی دارد. البته در این محاسبه موشک توفان-۵ را وارد نکردیم زیرا مشخصات عملکردی آن اعلام نشده است. میزان نفوذ توفان-۵ در منابع اینترنتی بالغ بر ۹۰۰ میلیم‌تر عنوان شده که در صورت اتکا به این عدد دهلاویه ۳۳. ۳٪ رشد را نشان می‌دهد که باز هم میزان قابل توجهی است.

بنابراین با یک تفاوت ساختار در سرجنگی و احتمالاً پیشران موشک روبه رو هستیم. ناگفته نماند با افزایش سرعت موشک میزان نفوذ آن در زره نیز افزایش می‌یابد.

موشک جدید دهلاویه

مشرق می‌نویسد: پرتابگر دهلاویه نیز هر چند شباهت‌هایی به پرتابگر توسن دارد اما در آن لوله حاوی موش کدر بالا‌ترین موقعیت قرار دارد، پس از آن سامانه هدفگیری و پس از آن چشمی مورد استفاده کاربر که مشخص کننده محل سر او است بنابراین مزیت مطرح شده برای پرتابگر توسن در اینجا باز هم بیشتر شده و هم حفاظت خدمه در برابر شعله ناشی از پیشران و هم اختفای او در عوارض بهتر است. از اینرو احتمال بکارگیری یک پیشران راکتی قوی‌تر نسبت به توسن را در دهلاویه می‌توان مد نظر داشت.

دهلاویه با توانایی هدف قرار دادن بالگرد‌ها

همچنین اعلام شده دهلاویه توانایی هدف قرار دادن بالگرد‌ها را نیز دارد. از اینرو مانند خانواده موشک‌های توفان، تندر و توسن، این سلاح را نیز باید موشکی چند منظوره محسوب نمود.

عدم استفاده از هدایت سیمی و استفاده از یک پیشران راکتی مفروض، برد بالاتری را برای دهلاویه در مقایسه با نسل‌های قبلی موشک‌های ضد زره ایران را فراهم خواهد کرد.

سوالی که در اینجا قابل مطرح شدن است چرایی ساخت چنین موشکی با وجود توفان-۵ با نفوذ بالا و هدایت پرتو سوار لیزری است. باید گفت ضمن بیشتر بودن میزان نفوذ دهلاویه برخورداری این موشک از یک پیشران احتمالاً راکتی امکان رسیدن آن به سرعت‌های بالا‌تر را فراهم می‌کند که در قیاس با نسل‌های توفان مزیت گرفتن میزان بیشتری از فرصت واکنش دشمن به دنبال دارد. بنابراین احتمال اصابت به هدف برای دهلاویه نیز بسیار بالا خواهد بود.

شباهت پرتابگر دهلاویه و توسن

شباهت‌های پرتابگر دهلاویه به توسن بیانر وجود مزایای عملیاتی مناسب‌تر آن نسبت به موشک‌های توفان است. قابلیت جدا شدن لوله حامل موشک از مجموعه هدفگیری و سه پایه و راحتی نصب و آماده سازی در این نوع پرتابگر‌ها مزیت حمل و نقل ساده‌تر توسط تعداد کمتری نفر را به همراه دارد در نتیجه این دهلاویه توسط واحدهای سبک رزمی مانند موتورسیکلت‌های دو و چهار چرخه قابل حمل و توسط نوع چهار چرخ قابل بکارگیری خواهد بود.